martes, 24 de marzo de 2020

Capitulum XI corpus humanum. Latine disco, información gramatical

CAPÍTULO 11 (Corpus hñmanum).
El arte de curar era naturalmente mucho más primitivo en el mundo antiguo que hoy en día, aunque no todos los médicos de la antigüedad eran tan incompetentes como el celoso médico que está asistiendo al
pobre Quintus. Las sangrías se empleaban en aquel tiempo como una especie de panacea.
Entre los nombres de las partes del cuerpo hay varios sustantivos neutros de la 3a declinación, p. ej. os, crüs, corpus, pectus, caput, cor, iecur. Como todos los neutros, estos sustantivos tienen la misma forma en nominativo y en acusativo, y en plural la desinencia -a. En los otros casos tienen las desinencias familiares de la 3a declinación.
Observa que una -s final se transforma en -r- cuando se le añaden las desinencias: os órls, crüs crüris, corpus corporis, pectus pectoris (en los dos últimos ejemplos y en iecur iecoris la vocal que precede
pasa de u a ó -apofonía-). Las formas caput capitis y cor cordis son irregulares, y visceaa -erum se encuentra solamente en plural-plurale tantum-. Estos sustantivos, como flümen -mi«, son todos temas consonánticos y forman el plural en -a (nom./ ac.) y -um (gen.).

Ejemplos de temas en -i: mare maris y animal animális, que forman el plural en -ia (nom./ac.) e -ium (gen.), y el ablativo singular en -I. Los modelos de declinación, o paradigmas, se muestran en la pág. 83 de
FAMILIA ROMANA y en la pág. 75 de este manual.(latine disco).
En frases como lülius puerum videt y lülius puerum audit hemos visto que un infinitivo puede añadirse al acusativo puerum para describir lo que hace el muchacho o lo que le ocurre, p. ej. lülius puerum vocáre
audit y lülius puerum perterritum esse videt. Este grupo acusativo + infinitivo (lat. accusaüvus cum infinitivo), en el que el acusativo es el sujeto lógico del infinitivo (‘acusativo sujeto’), se emplea en latín no
sólo con verbos de percepción como vidére, audire, sentire, sino con muchos verbos más, p. ej. iubére (dominus servum venlre iubet) y con dicere y putare (y otros verbos de lengua o de entendimiento) para
relatar las palabras o los pensamientos de una persona con un discurso o pensamiento indirecto. Así las palabras del médico “puer dormit” son relatadas por Aemilia: Medicus ‘puerum dormiré’ dicit (lín. 63-
64, las comillas simples ‘...’ marcan el discurso indirecto): y el terrible pensamiento que conmueve a Syra al ver a Quintus inconsciente se relata de este modo: Syra eum mortuum esse putat (lín. 108).
Se encuentra también el acusativo + infinitivo (ac.+ inf.) con gaudére (y con otros verbos que expresan un sentimiento): Syra Ouíntum vívere gaudet (lín. 118, = Syra gaudet quod Quintus vlvit) y con necesse est (y otras expresiones impersonales): necesse est puerum dormiré (lín. 128).
 En castellano el discurso indirecto se traduce generalmente con una proposición introducida por ‘que’: ‘dice/cree que...’.
La conjunción atque (< ad-que) tiene la misma función que et y -que.Ante una consonante, pero no ante una vocal o h-, se encuentra a menudo la forma abreviada ac (ver el cap. 12, lín. 59). Aquí encuentras
la forma abreviada de neque: nec (lín. 54); se usa tanto delante de consonantes como delante de vocales.
Como ab, la preposición dé expresa el movimiento ‘que procede de’ (especialmente ‘desde arriba’) y rige ablativo: dé arbore, dé bracchio (lín. 53,99).
El ablativo pede y capite en Nec modo pede, sed etiam capite aeger est (lín. 55) especifica a qué parte se aplica el término aeger (cf. lín. 131-132). Se denomina ablativo de limitación o de relación: responde a la
pregunta ‘¿respecto a qué?’.
El infinitivo de potest possunt es posse, como aparece en la construcción ac. + inf. afirmando el bajo concepto de Aemilia acerca de la habilidad del médico: Aemilia non putat medicum puerum aegrum
sanare posse (lín. 135).
Al hablar del hijo de Iulius y de ella, Aemilia dice filius noster; en el cap. 12 encontrarás varios ejemplos de los pronombres posesivos noster -tra -trum y vester -tra -trum refiriéndose a más de un poseedor
(esp.‘nuestro’ y ‘vuestro’).

CAPITULUM X. latine disco.Información gamatical

CAPÍTULO 10 (Bestiae et homines).
En este capítulo se introducen varios sustantivos nuevos de la 3a declinación. Algunos tienen una forma particular en nominativo singular: en leo cae la -n final: gen. leónis, en homo esta caída se combina con un cambio de vocal: gen. hominis y la adición de la desinencia -s genera la grafía -x en lugar de -es en vóx: gen. vócis, y la desaparición de la d en pés: gen. pedis.
De ahora en adelante, encontraremos en el margen el nominativo y el genitivo de los nuevos
sustantivos. Homo combinado con la negación ne forma el pronombre nemo (< né + homo, ‘nadie’).
Encontrarás también los primeros sustantivos neutros de la 3a declinación: flümen, mare, animal, que en plural (nom./ac.) terminan en -a: flümina, maria, animalia. La declinación de estos sustantivos se
tratará en el próximo capítulo.
En la frase Cum avis volat, alae moventur (lín. 15) cum es una conjunción temporal (esp.‘cuando’). Y quod es una conjunción causal (= quia) en Hominés ambulare possunt, quod pedes habent (lín. 24).
El verbo potest, que aparece por primera vez en la frase Canis volare non potest (lín. 21), expresa la capacidad (esp. ‘es capaz de’, ‘puede’). Es un compuesto de est: pot-esf, el primer elemento pot- (‘capaz’) se transforma en pos- por asimilación delante de s: pos-sunt Homines ambulare possunt (lín. 23).
Volare y ambulare son los primeros ejemplos de la forma básica del verbo que se llama infinitivo (lat. Infinitivus) y que termina en -re. En los temas en -á, -é e -F (Ia, 2a y 4a conjugación) esta desinencia se
añade directamente al tema: volálre, vidélre, audllre. En los temas consonánticos (3a conjugación) se inserta una e breve antes de la desinencia: poniere. A partir de ahora, los nuevos verbos se presentarán en el margen en infinitivo, para que puedas siempre determinar la conjugación: 1:
 -áre, 2 :-êre, 3.-ere, 4: -ire.
La frase Hominés deós vidére non possunt se transforma en pasiva:
Dei ab hominibus videri non possunt. Vidéri es el infinitivo pasivo que corresponde al activo videre. En pasiva los temas en -á, -ê - e -i tienen la desinencia -ri en el infinitivo, p. ej. 1.vocari , 2.videri , 4.audiri (lín. 39,45), pero los temas consonánticos tienen sólo -i, p. ej. emi: Sine pecunia cibus emí non potest (lín. 62).

En este capítulo el infinitivo aparece como objeto de potest possunt, de vult volunt, verbo que marca la voluntad (Iülia cum pueris lüdere vult, neque ii cum puella lüdere volunt, lín. 75-76), y del verbo audet
audent que indica osadía (aves canere non audent, lín. 88). Además, aparece como sujeto de la expresión impersonal necesse est: aquí la persona para quien es necesario hacer algo está en dativo (dativo de
interés): spiráre necesse est hominl (lín. 58).
El objeto de los verbos de percepción, como vidére y audire, puede combinarse con un infinitivo para expresar lo que uno ve u oye hacer a alguien (inf. act.) o lo que se hace a alguien (inf. pas.):
Pueri puellam canere audiunt (lín. 80); Márcus Ouíntum ad terram cadere videt (lín. 104); Aemilia fílium suum á Iülió portári videt (lín. 126); Aemilia Quíntum in lecto poní aspicit (lín. 131).
La desinencia original del infinitivo era -se, pero la -s- intervocálica se transformó en -r-, de modo que -se se transformó en -re después de una vocal. En el infinitivo esse (de est sunt) y esse (de est edunt) la
desinencia -se se ha conservado, añadiéndose directamente a los temas es- y ed-: esse y (con asimilación ds > ss) és\se. Ver lín. 109, 59 y 64 (donde encuentras también el infinitivo pasivo edi de esse:
Gemmae edi non possunt).
Además del medio o instrumento y de la causa, el ablativo sin preposición puede expresar el modo (ablátivus modí), p. ej. magna voce clámat (lín. 112); 'leo’ déclinátur hoc modo...


CAPITULA X ET XI


CAPITULUM X: HOMINES ET BESTIAE
soluciones de los ejercicios capítulum X -
CAPITULUM XI: CORPUS HUMANUM
soluciones de los ejercicios capitulum XI

Repasad y corregid lo que se ha hecho. Salu2

sábado, 23 de noviembre de 2019

CAPITULUM V (LLPSI)


LECTIO V Villa et Hortus

CAPITVLVM VVilla et hortus
Exerctium 1 1. us, um 2. i, os 3. a, am 4. ae, as 5. us, us, i 6. unum filium, filios 7. a 8. as, um um 9. os, os, i 10. um, um 11. us, us 12. um, um, os, os 13 um, um 14. um, um 15. ae, ae, a, a 16. as, as, a, aExercitium 2. 1. villa 2. horto 3. cum, habitat 4. rosae, lilia 5. pulcher 6. foedus 7. pulchra, nasum 8. amat, ea 9. solus 10. ostia 11. fenestrae 12. atrio, aqua 13. peristÿlo 14. cubiculo, etiam
 Exercitium 3. 1. habitat 2. habitant 3. habet 4. habent 5. amat, amat 6. amant 7. salutant, salutat 8. imperat, parent 9. cantat, cantant, rident 10. dormit 11. dormiunt.
Exercitium 4 1. a, a, a, is, is 2. o, o, a, a 3. o, o 4. o 5. is, is 6. a, is, is 7. is 8. is 9. o. o 10. o, o 11. a, o, o Exercitium 5 1. Iulius in magna villa habitat 2. non solus, sed cum familia habitat 3. duos filios et unam filiam habet 4. centum servos habet 5. rosae et lilia in horto sunt 6. impluvium in atrio est 7. in atrio sunt nullae fenestrae 8. Quintus in parvo cubiculo dormit 9. servi in parvis cubiculis dormiunt 10. non est villa, sed in oppido est 11. Aemilia cum viro suo non est 12. non sola, sed cum liberis suis est.
Exercitium 6. 1. eius 2. eorum 3. eum 4. eos 5. eius 6. earum 7. eam 8. eas 9. ea, ea 10. is, eo 11. eae 12. eius, ea 13. ii 14. eorum, iis, ea, iis 15. eo 16. id, eo 17. ea 18. eorum 19. ea
Exercitium 7 1. it, unt 2. ate 3. ant, i 4. it, it 5. at, ite 6. iunt, dunt 7. e, it, it 8. e, ete 9. ent
10. ite 11. et 12. at, et, e 13. et, ent 14. ete, ent 15. e, e 16. it, it, dit 17. ite, ite, ite, ite 18. unt, unt, unt 19. ite, iunt 20. unt, e, de, ga
Exercitium 8 1. in, o, cum, is, sine, o, o 2. in, o, ab, a 3. cum, a, ab, a 4. ex, o, cum, is 5. cum, a, a, ab, is 6. in, a, cum, o 7. in, o, ex, o, in, a 8. in, o, cum, is, sine, a
Exercitium 9 1. accusativus. accusativus 2. accusativus pluralis 3. singularis 4. accusativus 5. accusativus singularis, accusativus pluralis 6. accusativus, nominativus, accusativus 7. singularis 8. nominativus, accusativus, pluralis 9. um 10. os 11. am 12. as 13. um 14. a
Exercitium 10 1. ablativus 2. ablativus, ablativus pluralis 3. singularis, ablativus pluralis 4. ablativus singularis, ablativus pluralis 5. o 6. is 7. a 8. is 9. lo 10. a
Exercitium 11 1. imperativus pluralis 2. singularis, indicativus 3. imperativus singularis, imperativus pluralis 4. indicativus singularis, indicativus pluralis 5. e, e, i 6. ate, ete, ite, ite 7. et, it, it 8. ant, ent, unt, unt

sábado, 16 de noviembre de 2019

CAPITULUM IV (LLPSI)


capitulum IV


CAPITVLVM IV(libro ejercicios)
Exercitium 1--1. unus 2. duo 3. tres 4. quattuor 5. quinque 6. sex 7. septem 8. octo 9. novem 10. decem Exercitium 2 1. quattuor 2. tres et tres sunt sex 3. quattuor et quattuor sunt octo 4. quinque et quinque sunt decem 5. duo et tres sunt quinque 6. tres et quattuor sunt septem 7. quattuor et quinque sunt novem Exercitium 3 1. pecunia 2. habet 3. eius, nummi 4. numerat 5. tantum 6. rursus 7. sacculo, tantum 8. suum, abest 9. adest 10. adsunt, absunt 11. salutat 12. salve 13. tacet Exercitium 41. tres personae adsunt 2. duo viri et una femina adsunt 3. Iulius pecuniam habet in sacculo 4. non centum, sed decem tantum nummi in sacculo sunt 5. Davus non adest 6. unus servus adest 7. servus qui adest est Medus 8. Medus Davum vocat 9. Davus Iulium salutat 10. iam duo servi adsunt Exercitium 5 1. eius 2. suam 3. eius 4. eius 5. suum 6. suum 7. suum 8. eius, eius 9. suo 10. eius 11. suum 12. suam, suoExercitium 6 1. e 2. e 3. e 4. e 5. e 6. e 7. e 8. e, e 9. e, e, eExercitium 7 1. nullum 2. accusat 3. ecce, mensa 4. vacuus 5. bonus 6. ponit 7. sumit, discedit 8. baculum 9. quod 10. is Exercitium 8 1. a 2. at, i, it 3. a, at 4. e, i, et, it 5. e, et 6. e, it 7. e, et 8. e, e, it, it Exercitium 91. quattuor personae adsunt 2. Medus Davum accusat 3. sacculum suum in mensa ponit 4. in sacculo eius nulli nummi sunt 5. Davus servus probus est 6. laetus est, quia nummum habet 7. Medus baculum domini idet 8. Medus non adest, sed abest 9. Medus abest, quia pecuniam domini habet 10. Medus servus improbus est Exercitium 10 1. vocativus 2. vocativus 3. e 4. e 5. us 6. e 7. e 8. us 9. e Exercitium 11 1. imperativus 2. indicativus 3. imperativus 4. imperativus, indicativus 5. voca 6. vide 7. pone 8. veni 9. audi 10. sume 11. a 12. e 13. it 14. it



The Bendinat Team

sábado, 12 de octubre de 2019

corrección ejercicios CAPITULUM VI via latina


CAPITVLVM VI via latina
Exercitium 1.1. via, inter 2. prope, procul3. ad4. it5. ante, post6. eunt7. ambulant, lectica8. portant9. saccos, umeris10. unde11. quo12. vehunt13. nam, apud14. itaque15. timet16. malus, autem17. amicus18. inimici19. longa20. muro, duodecim, portae21. circum, tam, quam.Exercitium 2.1. via Latina est inter Romam et Capuam2. Capua est oppidumRomanum3. Tiberis non tam longus estquam Nilus4. Tusculum prope Romam est 5. villa Iulia est prope Tusculum6. Iulius inter villam et oppidumest7. non ambulat, servi eumvehunt8. quattuor servi apud eum sunt9. Ursus et Davus lecticamportant10. Syrus et Leander saccos portant11. Iulius ad villam suam it12. Iulius ab oppido Tusculovenit13. Medus apud dominum nonest, quia dominum timet14. non amici, sed inimici sunt. Exercitium 3.1. a, ab2. ab, a3. ab, a4. a, ab5. ab, a6. ab, a. Exercitium 4.1. am, um2. da, a3. um4. um, am5. o, o, am, am6. ca, os, os7. um, um8. um, o9. a, ro, o, o10. am, a11. o, am, is12. as.Exercitium 5.1. qui.2. quos.3. quem.4. qui.5. quem.6. qui.7. quos.8. qui.9. quos.10. quos.Exercitium 6.1. am, ae2. a3. um, i4. o5. o, am.6. a, um7. ae8. i. Exercitium 7.1. at, atur2. at, atur3. ant, antur4. ent, entur5. et, etur6. at, tur.7. at, itur.8. ant, iuntur.9. it, itur.10. untur, lant.11. antur.12. it, rat.13. untur, rantur.Exercitium 8.1. ab ancilla salutatur.2. dominum salutant.3. servi a domino interrogantur.4. Medus Davum accusat.5. sacculus in mensa ponitur aDavo.6. Medus Iulium timet.7. Medus a Iulio vocatur.8. pueri Iuliam vocant.9. pueri a Iulia non audiuntur10. Iulia pueros vocat.11. dominus iratus a servisimprobis timetur.12. dominus iratus servos improbos verberat. Exercitium 9. 1. equo 2. lectica3. verbis4. baculo5. umeris6. lectica7. via Latina. Exercitium 10. 1. equo2. ubi3. fessi4. amica5. pulsat, intra 6. per Exercitium 11.1. Cornelius Tusculi habitat.2. Roma venit et Tusculum it.3. Cornelius equo vehitur.4. Medus non equo vehitur, quia servus est neque equumhabet.5. laetus est, quia ad amicamsuam it.6. Lÿdia est amica Medi.7. Lÿdia Romae habitat.8. fessi sunt, quia magnossaccos portant.9. Iulius fessus non est, quialectica vehitur.10. liberi eum salutant
Exercitium 12.1. passivum2. activum3. activum, passivum4. passivum.5. activum, passivum.6. at, et, it, it, ant, ent, unt, iunt.7. atur, etur, itur, itur; antur,entur, untur, iuntur.